IGOERA
AMAITEZINETATIK PERU AMAITZERA
Cordillera Blancako Yungay herrian lagun argentinarrei agur
esan bezain pronto Ainhoa gaixotu
egin da. Sukarra igo eta bi egun eman ditugu hobetu arte. Gorputzak bere moduak
topatzen ditu atsedena eskatzeko… eskerrak Yungayko
San Viator eskolan tokia egin eta
primeran zaindu gaituzten Beñat eta Raquelek. Mila esker.
Cordillera Blancari
agur esateko Santa errekak irekitako
Cañon del Pato arroila ezaguna hartu
dugu. Batzuetan estuago besteetan zabalago, ikusgarria da zintzur natural hau.
Bertatik doan errepidea irekitzeko 50 tuneletik gora zulatu zituzten eta
guztiak zeharkatu ditugu bata bestearen atzetik.
Chuquicara herrixkara
iritsi gara Santa errekaren ondotik
eta bertan, norabidez aldatu eta Tablachaca
errekan gora jo dugu. Arroila hauek batzuetan asko estutzen dira autoentzat
arriskutsu xamar bihurtuz.
Tablachaca erreka utzi eta mendian gora Pallasca herrira doan igoera
ikusgarria bezain gogorra da. Bailaratik irteten goaz pixkanaka eta erreka
behean geratzen da.
Kontua hauxe da: Egun batean erreka
behealdean utzi dugula Pallascara
igotzeko eta hurrengo egunean berriz ere erreka ondora jaitsi behar garela berriz
ere infernuko igoera bati aurre egiteko! Argazkian ederki suma daiteke Peruko kontraste bortitzak nolakoak
diren. Eskuinaldean dagoen bidetik behera jaitsi behar gara izugarri gozatuz
eta, behealdean, berriz ere Tablachaca
errekaren ondoan, igoera gogorra hasiko zaigu. Jaisten zabiltzala, aurrez
aurre, mehatxari, datorkizuna argi eta
garbi agertzen delarik.
Inguru honetako herrixkak oso politak eta
atseginak dira. Mollepata behealdean
geratzen doa.
Mollebambako plazan
agurea lo kuluxkan.
Erreken ondoko idortasunetik irten eta
mendialdeko paisaia perutar tipikoa agertzen da.
Huamachuco herri
handira iristear gaudela kontu ilunagoekin topo egin dugu. Mendietako
nekazarien inguruan meategi erraldoi pozoitsuen itzala geroz eta zabalagoa da.
Baserritarra lurra goldatzen dabilen bitartean atzeko mendietan meategi
erraldoia mendia txikituz doa.
Huamachuco meategiz
inguraturik dago eta herritik oso gertu dagoen Cerro el Toroko meategiak herria bera kutsatzen du. Herriko
biztanle asko pozik bizi dira lana lortzen baitute, beste batzuk, ordea,
etorkizunera sortuko diren kalte konponezinez ohartuta ez daude batere kontent.
Aspaldiko partez, zonalde honetan
garraiorako zaldiaren eta astoaren erabilera oso zabaldua dago.
Cajamarca hirira
gerturatzen garen heinean Cajamarcako
kapela erraldoiak ikus ditzakegu. Perun
toki askotan da ohikoa kapelak ikustea baina Cajamarcakoak, zalantzarik gabe, handienak dira. Sekulako itzala
ematen dute.
Bidean topo egiten dugun txirrindulariekin
informazioa trukatzea oso ohikoa da, halere, batzuetan, bidezidorrak garesti
xamarrak izan daitezke.
Azkenaldian, pasatzen garen herrietan
sortzen dugun ikusmina areagotzen doala iruditzen zaigu. Herrietan askoz jende
gehiago hurbiltzen zaigu hitz egitera, galdetzera… Cajabamba herriko plazan bazkaltzen
gaude eta konturako orduko jendeak inguratuta gaitu. Jende jatorra,
adeitsua, jakin-minez betea… askok oso gustuko dituzte mapak.
Perun, Amerikako beste hainbat herrialdetan
bezala, oilar-borrokak oso zabalduak daude. Herrixka txiki baten ondotik
gindoazela oilarren entrenamendu bat ikusteko aukera izan dugu, bai bai,
entrenamendua. Mokoetan eta hatzaparretan babesak jarri dizkiete minik ez
hartzeko eta borrokara!
Cajamarca hirira
iristear gaudela paisaian sekulako aldaketa gertatu da. Bat-batean larre berdez
inguraturik gaude eta behiak ikus ditzakegu nonahi. Euskal Herria datorkigu burura.
Cajamarca ingurua oso
ezaguna da bertako esne eta esnekiengatik. Goizetan baserritarrak errepide
ondoan topatu ditugu esne jetzi berria marmitetan sartu eta goizero esnea jasoz
pasatzen den autoaren zain. Esne litro bakoitzagatik sol 1 ematen diete (euro 1
= 3,7 sol).
Hiriko erdialdean harrituta geratu gara
zenbat esneki denda dagoen ikusita: Gazta, jogurta, gurina… dena izugarri
goxoa.
Cajamarca oso hiri
lasai eta atsegina izateaz gain historian oso toki garrantzizkoa izan zen. Pizarro espainiar konkistatzaileak eta Atahualpa Inken enperadoreak bertako plazan topo egin zuten lehen aldiz
1.532. urtean. Pizarro hirira iritsi
zenean hutsik topatu zuen, Atahualpa
eta bere tropak hiri ondoan dauden Baños
del Inca izeneko ur termaletan baitzeuden atseden hartzen. Espainiarrak
handik zebiltzala jakinda hirira joatea erabaki zuen jende ezezagun hura nor zen
jakitera. Herriko plazan elkartu ziren eta Pizarrok, konkistatzaileen estiloari
jarraituz, 7.000 indigena asasinatu eta Atahualpa atxilo hartu zuen. Atahualpak, bere askatasuna lortzeko,
urrezko gela bat eta zilarrezko bi gela eskaini zien espainiarrei. Urtebete
beranduago erreskatea ordaindua zegoen baina Pizarrok, oso estilo espainiarrean berriz ere, Atahualpa sutara kondenatu zuen. Azken orduan, Atahualpak kristautasuna “onartu” zuenez erre beharrean estrangulatu
besterik ez zuten egin. Bihotz onekoak benetan espainiar hauek… Gaur egun plaza
hura eliza eta bestelako eraikin kolonialez inguratua dago.
Askoz atseginagoa izan da guretzat Cajamarcako plazan izan dugun topaketa.
Esti eta Aritz gasteiztar lagun txirrindulariekin (www.bizialhaiz.blogspot.com) elkartu gara eta izugarria izan da
emozioa. Hauek ere ia urtebete daramate Hegoamerikan zehar bizikletaz eta
elkarren berri bagenuen ere ez ginen orain arte elkartu. Ederra izan da
kontu-kontari ibiltzea, elkarrekin gosari eta afari oparoak konpartitzea…
alaitasun kutsakorra dute eta pozarren egon gara elkarrekin. Bide beretik goaz
iparralderantz, hortaz, gu baino lehenago irten badira ere eta ziur gaude
bideak elkartuko gaituela. A lo lokooooooo!!!
Atseden hartuta eta sabela ondo beteta prest
gaude bideari berrekiteko. Hiria utzi eta berehala Baños del Inca terma historikoetan egin dugu geldialditxoa. Hantxe
zegoen Atahulpa Pizarroren berri
izan zuenean.
Mendian gora berriz, emakume jator hau
topatu dugu ehuntzen. Dirudiena baina gogorragoa da lana, abila izateaz gain
indar handia ere behar baita.
Lainoturik esnatu da eguna eta mendian
gora goazela euriak harrapatu gaitu. Eskerrak tontorretik gertuko etxetxo
batean hutsik dagoen sukaldea utzi diguten Mikuypampa
herrixkan eta lehor eta goxo lo egiteko aukera izan dugun.
Celendin herritik
3.115 metrora igo eta zain daukagu eguneko oparia: 800 metro inguruan,
bailararen behealdean, Marañon
ibaiaren ondoan dagoen Balsas herrixkarako jaitsiera. 2.315 metroko jaitsiera!
Sekulako irribarrearekin eta sekulako
beroarekin iritsi gara ibaiaren ertzera. Peruko
kontraste bortitzak. Atzo euripean hotzez bukatu genuen eguna eta gaur beroak
akabatzen gaitu. Marañon ibaiak
banatzen ditu Cajamarca eta Amazonas departamentuak.
Goizean goiz hasi dugu eguna bero
sargoritsua ekiditeko asmoz. 800 metroan gaude eta 3.600 metrora arte igo behar
gara 61 kilometroan.
Egun eta erdian egin beharreko igoera. Balsas herrixkatik gora alforjekin
bidaiatzen inoiz egin dugun igoera metatu handiena egin dugu: 46 kilometroan
2.205 metro igo. Bailaran gorantz goaz, pixkanaka.
Egun gogorra bukatzeko modurik onena jende
jatorra topatzea da eta halaxe gertatu zaigu Achupas herrixkan. Salon
Comunala uzteaz gain familia zoragarri batekin momentu ederrak izan ditugu.
Darlin.
Amona, Miguel eta Sara.
Goizean esnatu eta egunak ez du itsura
onik. Behealdean lainozko itsasoa badugu, goialdean lainozko teilatua.
Euritan agurtu ditugu lagunak eta sekulako
zaparradarekin iritsi gara Calla Calla
(3.600m) mendatearen gailurrera. Okerrena, halere, etortzear dago. Euritan eta
lainopean egin dugu Leymabamba
herrirako jaitsiera arriskutsua. Horrelako momentuetan zaila da argazkiak
ateratzea. Berehala bustitzen da argazki-kamera eta tantak ezin ditugu ekidin.
Izoztuta iritsi gara Leymabambara eta ordubetetik gora behar izan dugu gorputzari buelta
emateko. Utcubamba errekaren
ondotik, euritan, bidean aurrera jarraitzea erabaki dugu eta errekan behera
altuera galtzen goazen heinean berotzen doa giroa.
Amazonas
departamentuan gaude eta klima berotzen doala suma daiteke. Chachapoyas da departamentuko hiriburua
eta harantz gerturatzen goaz. Izen xelebre horren esanahia Lainoetako Jendea omen da eta garai batean inguru honetan bizi zen
kultura baten izena da. Inken
aurreko zibilizazio honen aztarna asko dago inguruan baina garrantzizkoenak Kuelap hiribilduko aztarnak dira.
Kristo ondorengo 900 eta 1.100. urteen artean eraikia Chachapoyas herriaren hiriburua izan zen. Harresi erraldoiz
babestuta 420 etxe zeuden bertan eta 3.500 pertsona bizi zen gutxi gora behera.
3.100 metroan eraikia bailara zabala ikus daiteke bertatik.
Cachapoyas inguruan
ur-jauzi asko badago ere Gocta
ur-jauzia da ikusgarriena. 771 metroko erorketa dauka eta munduko bosgarren
luzeena da (hirugarrena bezala saltzen badute ere). Ikusgarria.
Klima eta paisaia orain artekoarekin
alderatuz oso desberdina da Utcubama
errekaren bailaran. Beroa, hezetasuna, landaretza… eta hori inguruko dendetako
fruta eskaintza zabalean nabaritzen da, guretzat batzuk ezezagunak.
Orain arte topatu ez dugun kafea ere ez da
falta. Kafe aleak jaso ostean etxe ondoan jartzen dituzte eguzkitan ondo
lehortzeko.
Bagoaz bailaran behera Jaen
hirirantz Chachapoyas atzean utziz.
Bailara irekiz doa eta beste ezusteko eman digu Peruk. Bat-batean kontinentez aldatu garela diruri eta Asiara salto egin dugula. Arroz soro
zabalez inguraturik gaude zur eta lur.
Horrelaxe, arroz artean, guztiz harrituta,
iritsi gara Jaenera.
HUSTU ETA BETE. AGUR PERU
Bi hilabete eta erdi pasa dira Boliviatik Perurako muga zeharkatu genuenetik eta orain Ekuadorreko mugatik oso gertu gaude. Perun sartu aurretik ez genuen oso argi zer aurkituko genuen.
Batzuek, askok, perutarrei buruz ez ziguten oso ongi hitz egin. Ez zirela oso
adeitsuak, Peru arriskutsua zela… Orain,
bertan egon osten, gure iritzia guztiz kontrakoa dela esan dezakegu. Izugarriak
iruditu zaizkigu perutarrak. Behar izan dugun guztietan laguntzeko prest agertu
zaizkigu eta behar ez genuen askotan baita ere. Baina gogorra da Peru. Akaso, guretzat, sekulan
zeharkatu dugun herrialderik gogorrena. Fisikoki gure onena eman behar izan
dugu aurrean geneuzkan desnibel eroei aurre egiteko. Gure gorputzen eta buruen
onena. Pazientzia handia eta burua hotz. Indarrez askotan hustu gara baina,
zorionez, hustu garen heinean inguruak bete gaitu. Bagoaz Perutik eta Ekuadorrera
sartzeko gogoak baldin baditugu ere ondo sentitzen gara, pozik eta indartsu.
Eta Peruk
Aitor eta Eve, Aritz eta Esti, Ana eta Pablo, Beñat eta Raquel, Miren eta Jon,
Julia eta Diego… eta beste asko eman dizkigu. Azken honen argazki batekin
agurtuko dugu Peru. Diego Gavilan
argazkilari perutarrak mendialdeko familia bati eginiko argazkiarekin. Agur Peru.
IBILBIDEA-RUTA
Kontu earrak lagunak! Kriston enbidixe emoteztazue...Animo! emoiozue egurre Ekuador ta datorrenari,EH tik ez jatzue gure bultzadie faltako!
ResponderEliminarEskerrik asko bultzadengatik Eneko, horrelako maldetan beharko ditugu! Azken txanpan gaude eta laster elkarrekin kontu kontari. Besarkada.
EliminarOlá como estão o casal mais lindos do país Basco. Espero que bem...
ResponderEliminarKoldo você tem a rota de Santiago a Lima no Peru para me passar... se tiver fico muito grato. Um beijo para meus queridos.