LA PAZETIK CUZCORA, AGUR BOLIVIA
(traducción al final de la entrada)
La Paz hiria guretzat
eta gure bizikletentzat indarberritzeko tokia izan da. Ia 10.000 kilometro
eginak, gure bizikleten kateak eta pinoien kaseteak aldatzeko ordua iritsi da.
Argazki kamerak ere konponketatxoa behar du. La Pazera iristear geundela aurreko gurpila zulo batean sartu eta
Koldoren aurreko poltsako gauza guztiak, kamera barne, hegan joan ziren. Eskerrak
kameraren objektibo matxuratua konpontzeko tokia topatu dugun. Eta guretzat ere
txoko goxoa aurkitu dugu La Pazeko
hiriko “Casa Ciclista”n.
Txirrindulariontzat ostatu merkea eskaintzen du eta beti da atsegina
esperientziak eta bideak elkartrukatzea. Etxea nahiko beteta egon ohi den arren
giro lasaia topatu dugu guk. Mapen
inguruan gaude Simon eta Webi frantsesak, Daniel kolonbiarra eta gu biok.
Bizi-biziak dira hiriko kaleak eta
batzuetan kontraste handiak topa daitezke. Murillo
plaza dotorea
eta Amerikako
hiri askotan topa daitezkeen zapata-garbitzaileak. Lanbide gogor honetan
atseden hartzeko edozein txoko da ona.
La Pazeko hiritarrek
zinez eskertu dute bertako maldei aurre egiteko azken urteetan eraikitako
funikular dotorea.
Guk zortea izan dugu hiria uzteko egunean.
Cristianek, Casa Ciclistako arduradunak, bizikleta-lasterketa batean parte
hartuko du Viacha herrian eta autoa
hartuta gu ere bertaratu gaitu bizikleta, ekipaia eta traste guztiekin. La Pazeko irteera gogor eta desatsegina
aurreztu digu eta bigarren mailako bideetatik abiatzeko parada izan dugu. Horretaz
gain esperientzia polita izan da Boliviako
lasterketa baten hasiera ikustea. Eskerrik asko guztiagatik, Cristian.
Berriz ere martxan, hiritik urruntzen goaz
gerturatu ginenean bezala: behiak inguruan eta nekazariak garagar uzta
jasotzen. Egun berean ikusi ditugu boliviar bizikletak lasterketan eta boliviar
bizikletak landetan.
Bolivia, gu bezala,
benetako herrialde patateroa da. Patata da nagusi inguruan eta ezinbesteko
elikagaia bertakoen dietan. Hori bai, gure aldean patata aniztasuna izugarria
da hemen. Ezagutzen ez ditugun patata mota pila dituzte eta horietan
berezienetako bat “chuñoa” da. Patata
mota hau etxearen kanpoaldean uzten dute gutxienez bi gauez izoztu dadin eta
gero, sukaldean prestatu aurretik, mahatsa lez, hankekin zapaltzen dute. Horretan topatu dugu bat
baino gehiago.
Bazkalorduan herrietan aukera onak eta
merkeak topatzea erraza da: 10 bolibianogatik (euro eta erdi) “almuerzo” goxoa.
Zopa lehenengo eta bigarren plater oparoa eskaini dizkigu Anak Pucarani herrixkan.
Janariarekin jarraituz, gazta barra-barra
jaten ari gara. Andrea andereak, Titicaca lakurako bidean, lotarako
txokoa eskaintzeaz gain esne jetzi berria oparitu digu eta guk, goizean, agurtu
aurretik, kiloko behi-gazta erosi diogu. Badugu aste batzuetarako gazta zati
bat!
Iritsi gara Titicaca laku erraldoira. Bolivia
eta Peru artean, bataz beste 3.812
metroan kokatua, nabigatu daitekeen munduko lakurik garaiena da. Oso ederra da
bere inguruan bizikletaz ibiltzea eta bertatik Boliviako Cordillera Real
mendilerroaren ikuspegia zoragarria da.
San Pablo de Tiquinatik
San Pedro de Tiquinara igarotzeko
ontzia hartu behar da, Pasai San Juanetik
Pasai San Pedrora bezala. Egurrezko
baltsa antzeko ontzietan denetarik sartzen da: auto, moto, autobus, kamioi zein
bizikleta.
Laku ertzean kokatua dagoen Copacabana herri turistikora iritsi
gara.
Bertatik irteten dira laku erdian kokatuta
dagoen “Isla del Sol” irlarako
txalupak eta, ikusi dugunez, turismoa izugarri ugaritu da azken urteetan. Bizikletak Copacabanan utzi eta bagoaz gu ere
artaldean.
Egiari zor, toki ederra da “Isla del Sol” eta kokagune paregabean
egoteaz gain Inkek eraikitako hainbat aztarna ikus daitezke.
Halere, guretzat onena, bakardadean, lasai
asko egin dugun kanpaldia izan da. Ilunabar eta egunsenti zoragarriak.
Copacabanatik oso
gertu daukagu Bolivia eta Peru banatzen dituen muga. Laku erraldoiaren
ondotik, bagoaz hainbeste eman digun Boliviatik.
Duela zazpi urte egon ginen lehen aldiz herrialde honetan, bueltatuko
ginela esan genuen eta bueltatu gara.
Aldi hartan, Bolivia borbor zegoen
politikoki, aldaketa garaia zen. Oraingoan, orduan hasitako bidearen emaitza
batzuk ikusi ditugu. Hazten ari da Bolivia
eta jendearen bizimodua hobetzen doa. Eskolak, osasun zentroak, errepideak,
zubiak, etxebizitza berriak… hori da guk ikusi duguna. Horregatik, guk
behintzat argi dugu.
Bagoaz hainbeste maite dugun Boliviatik boliviarren berotasun,
gertutasun, gardentasun eta sakontasunarekin. Eskerrik asko denoi.
KAIXO PERU
Titicaca ertzetik
sartu gara Perura herrialde berri
batean sartzeak eragiten digun urduritasun txiki horrekin, ezjakintasunak eta ziurgabetasunak sortzen digun sabeleko
dirdirarekin.
Gauza bat behintzat berbera da mugaren bi
aldeetan, Aimara hizkuntzaz mintzo
dira: - Kamisaki? (zer moduz zaude)-
Oihukatzen diegu bizikletatik bide ertzean topatzen ditugun lehenengo
perutarrei eta – Gualliki! (ongi!)-
erantzuten digute. Lehenengo gaua Challacollo
herrixkako eskolan eman dugu eta Aimara
hizkuntzaz ere irakasten dute bertan.
Titicaca lakuaren
ertzak Bolivian baino baratz
gehiagorekin topatu ditugu. Lakuko urek ertzak busti eta lur emankorrak uzten
dituzte. Baratzean dagoen emakumeri argazkiren bat ateratzeko geratu, solasean
hasi eta opariarekin jarraitu dugu bidea.
Eta Ilave
herria pasa bezain pronto mugarri batera iritsi gara. Zenbaki borobila erakutsi
digu kilometro-kontagailuak. 10.000 km, BIBA!!!
Hurrengo egunean, eguerdi partean pasa
gara Puno hiritik eta bertan agurtu
dugu Titicaca lakua.
Lakuari agur esateaz gain Cuzcorako errepide nagusiari ere gero
arte esan diogu.
Txirrindulari batzuk gomendatuta Juliaca hiria ekiditea erabaki dugu eta
horretarako bigarren mailako bide batetik iritsi gara Mañazo herrixkara. Herrira sartu aurretik ikusitako
baserri batera hurbildu eta beraien etxe ondoan kanpatzeko baimena eman digute Pastor jaunak eta Eulogia andereak.
Oso gustura ibili gara hitz eta pitz eta
konturatu orduko afaria jarri digute muturren aurrean. Elkarrekin jan ditugu
patatak eta gazta.
Trafikorik gabeko panpa zabaletik Lampa herrirantz abiatu gara.
Lampa herriko
sarreran Amaren Eguneko
ospakizunetan zeuden eskolan eta eskolako amak Peruko emakumeek hain gogoko duten boleibolean jolasten topatu
ditugu.
Kolonizatzaileen garaiko herri polita da Lampa eta etxeen koloreek Herri Arrosa izena eman diote.
Hortik aurrera bailara eder batean sartu
eta pixkanaka bidea gogortuz doa.
Bailara estutuz doa Vila Vila herrixkara iritsi arte eta hortik aurrera haginak
zorroztu behar izan ditugu. Bertakoek aurretik malda gogorrak ditugula esan
diguten arren ez genuen uste hainbeste
igoko ginenik. Malda bakoitzaren ostean mendatearen gailurra topatuko dugunaren
ustea dugun arren, malda bakoitzaren ondoren beste malda bat topatzen dugu.
Azkenean, kostata baina iritsi gara
mendatearen bukaerara. Altimetroak 4.860 metroan gaudela dio, bejondeigula!
Hortik behera 4.400 metroan dagoen Vilcamarca herrixkako “Salon Comunal” herriko aretoan gaua
pasa eta goizean bailara ezin ederrago batetik jaitsiera zoragarria dugu.
Gogortasunaren ordaina.
Chuquibambilla herrixkan
hartu dugu berriz ere asfaltozko bide nagusia eta bertatik errazago egin ditugu
Santa Rosa herrirainoko kilometroak.
Herriko sarreran dagoen gasolindegiko Gladys
andereak gure kanpin-denda kokatzeko tokia egin digu.
Gladysen hamabi
urteko alaba gazteena Lurreina da.
Maitagarria.
Hurrengo goizean, Santa Rosatik ateratzen garen heinean, ikasle asko topatu dugu
bizikletaz eskolara gerturatzen.
Bailaran gora Puno eta Cuzco
probintziak banatzen dituen Abra La Raya
mendatera iritsi gara.
Mendatea pasa eta kilometro gutxira Aguas Calienteseko termak daude eta
azken aldian dutxa zeinen garesti dagoen ikusita… uretara!
Abra La Raya mendatea
benetako muga fisikoa da. Panpa zabaletik Aguas
Calientes inguruan jaiotzen den Vilcanota
errekak irekitako bailara estura pasa gara. Ibaia hau lagun dugu ia Cuzco hiriraino.
Frantses familia batekin topo egin dugu
bidean eta gaua elkarrekin pasa dugu. Toulouseko
Marie eta Guilleme, Casandra eta Hector seme-alabekin dabiltza
bizikletaz bidaiatzen. Hori bai meritua!
Cuzcora iritsi
aurretik berriz ere bide nagusia utzi dugu maldan gora igo eta Acopia herri politetik pasatzen den lau
lakuen ibilbidea egiteko.
Eta konturatuko orduko Cuzcon gara, garai batean Inka inperioren hiriburua izandakoan.
Txirrindulariok hain gogoko dugun Hostal
la Estrellitan ostatu hartu eta txundituta geratu gara Cuzco hiriko eraikinen dotoretasunarekin. “Plaza de Armas” plaza nagusia eraikin ederrez inguratua dago.
Gertu dago Machu Picchu. Baina Cuzco eta inguruko kontuak hurrengo
baterako utziko ditugu. Aitor eta Eve lagunekin hitzordua daukagu aurki. Bideak elkartuko gaitu.
IBILBIDEA
Bolivia: Viacha - Peru: Cuzco
DE LA PAZ A CUZCO, ADIÓS
BOLIVIA
La
Paz ha sido para nosotros un buen lugar para poner a
punto nuestras bicis. Después de 10.000 kilómetros era ya el
momento de cambiar las cadenas y los cassettes de piñones. También
hemos aprovechado para hacerle un pequeño arreglo a la cámara de
fotos. Cuando estábamos ya cerca de La Paz, la rueda
delantera de Koldo se metió en un agujero y todo lo que
llevaba en la bolsa de la parte delantera, incluida la cámara, voló.
Menos mal que al llegar encontramos un sitio para arreglar el
objetivo dañado. También hemos tenido suerte al poder alojarnos en
la Casa Ciclista de La Paz, un
lugar con precios baratos y que te da la oportunidad de compartir
experiencias con otros cicloviajeros. Aunque la casa suele estar
bastante ocupada, hemos disfrutado de un ambiente tranquilo. En la
foto, rodeados por mapas, nos encontramos junto a los franceses Simon
y Webi y un
colombiano llamado Daniel.
Las
calles de esta ciudad están llenas de vida
y en ocasiones, el contraste que puedes en encontrar en ellas es
sorprendente. La elegante plaza Murillo
por un lado, y la
típica estapa americana de los limpiadores de botas por
otro son
una muestra de ello.
Hemos
tenido mucho suerte a la hora de despedirnos de La
Paz. Cristian,
responsable de la Casa Ciclista,
iba a participar en una carrera en bici en el pueblo de Viacha
y aprovechando la oportunidad hemos ido con él hasta allí en su
coche. Así es como nos hemos librado de la dura y complicada salida
de La Paz,
además de poder continuar con nuestro camino por carreteras
secundarias. Ha sido una bonita experiencia poder ver la salida de
una carrera ciclista en Bolivia.
Muchas gracias por todo Cristian.
Bolivia
es, como nosotros, un verdadero país
patatero. La patata es un ingrediente principal en su dieta y se
cultiva abundantemente en sus tierras. Eso sí, la variedad que
poseen no es comparable a la nuestra. Cuentan con un montón de
variedades de patata que nosotros ni conocemos, entre ellas el chuño, la
cual tienen
como costumbre dejarla fuera de la casa durante dos noches para que
se congele, y después, antes de cocinarla, al igual que se hace con
la uva, la pisan.
A la
hora de la comida es sencillo encontrar un buen lugar donde comer a
muy buen precio; por 10 bolivianos (euro y medio) puedes hacer un
buen almuerzo. En Pucarani, Ana nos ha ofrecido una
sopa de primero y un abundante plato de segundo. Siguiendo con el
tema de la comida, tenemos que decir que estamos disfrutando mucho
comiendo queso. La señora Andrea, de camino al lago
Tititcaca, además de ofrecernos un lugar agradable donde
descansar,también nos ha obsequiado con leche recién ordeñada.
Nosotros por nuestra parte, antes de despedirnos, le hemos comprado
un queso de leche de vaca de kilo. ¡Ya tenemos provisiones para unas
cuantas semanas!
Llegamos
al gigantesco lago Titicaca, que se encuentra situado entre
Bolivia y Perú, a una altura media de 3.812 metros, lo
que le hace ser el lago navegable más alto del mundo. Es precioso
poder pedalear alrededor del lago en bici y disfrutar con las
maravillosas vistas de la Cordillera Real de Bolivia.
En el turístico pueblo de Copacabana, que se encuentra junto
al lago, se cogen las barcas con destino a la Isla del Sol.
Observamos que el turismo ha aumentado considerablemente en los
último años. Nosotros dejamos las bicicletas en Copacabana,
pasando así a formar parte del rebaño de turistas. A decir verdad,
la Isla del Sol es un lugar precioso, que además de estar
localizado en un enclave que la hace más bonita aún, cuenta también
con vestigios de construcciones incas. Sin embargo, nosotros nos
quedamos con la tranquilidad de la acampada tanto al anochecer como
al amanecer.
Muy cerca de Copacabana
se encuentra la frontera que separa Bolivia
de Perú.
Pedaleando por la orilla del río, nos despedimos de este país que
tanto nos ha dado. Fue hace siete años cuando por primera vez
estuvimos aquí y dijimos que volveríamos. En aquel momento, Bolivia
vivía un momento político histórico que
estaba en plena ebullición, eran
tiempos de cambio. Ahora, hemos podido observar el resultado de
aquellos cambios. Bolivia
está creciendo y la calidad de vida de sus gentes
mejora poco a poco. Se nota en
infraestructuras como los centros de salud,
las escuelas, las carreteras y los puentes, las casas... Así
lo hemos percibido nosotros. Es por ello que lo tenemos claro.
Nos
marchamos de Bolivia
con el calor, la cercanía, la transparencia y la profundidad de los
bolivianos presentes. ¡Gracias a todos/as!
RUTA
Aupa bikote!!oso polita dena.gu san pedro de atacaman gaude,bihar uyunira joateko asmoz.gero eta gertuago gaude. Laster arte!muakaa
ResponderEliminarAupa lagunak! Gozatuko duzue Uyuniko gatzagan, toki oso berezia da. Daramazuen martxan hemendik gutxira Peruko txokoren batean elkarrekin gaude. Laster arte!
ResponderEliminarEgunon bikote!!
ResponderEliminarBerriro ere argazki ederrak eta azalpen paregabeak!!! Aupa zuek!!!
Txapeldunak!!!
Segi hórrela!!
Eskerrik asko boskote! Machu Picchu ikusi ostean orain Perun gabiltza maldan gora maldan behera. Zuek zer, udarako planik? Furgoneta prest? Bizikletak prest? Oporreten gozatu eta oso pasa!
ResponderEliminar